Το μυστηριώδες αιδοίο από τον γνωστό πίνακα του Γκυστάβ Κουρμπέ ξανά στο προσκήνιο [εικόνες]

19 Δεκ 2019

Το μυστηριώδες αιδοίο από τον γνωστό πίνακα του Γκυστάβ Κουρμπέ ξανά στο προσκήνιο [εικόνες]

Όταν πρωτοεκτέθηκε στο μουσείο του Ορσέ στο Παρίσι το 1995,

οι ουρές που είχαν στηθεί έξω από τον ειδικά διαμορφωμένο χώρο θύμιζαν λαϊκό προσκύνημα ή μυσταγωγία:

τοποθετημένη μέσα σε ξεχωριστό δωμάτιο, πίσω από δύο μεγάλα ριντό όμοια με χείλη αιδοίου, η περίφημη ελαιογραφία του ρεαλιστή ζωγράφου δέσποζε σαν μυστικό. Για να «εκτεθείς» στη θέα της, έπρεπε να «ανοίξεις» ελαφρά τα ριντό και να εισέλθεις στο «άβατο» της προέλευσης του κόσμου.

Η περιγραφή που ακολουθεί δεν αποτελεί μέρος κάποιου έργου ερωτικής λογοτεχνίας, αλλά απόσπασμα από το λήμμα «Η προέλευση του κόσμου» της Wikipedia:

«Ο πίνακας εικονίζει το σώμα μιας ελαφρώς ευτραφούς γυναίκας που είναι ξαπλωμένη επάνω σε μετάξινο ύφασμα στην άκρη ενός κρεβατιού ή καναπέ σε ύπτια στάση με ανασηκωμένο το πέπλο. Η έμφαση δίνεται στην κοντινή προβολή της δασύτριχης ήβης με το ελαφρώς ανοιχτό αιδοίο, των μηρών και του οπισθίου, καθώς και της κοιλιάς. Το αριστερό πόδι είναι προτεταμένο στο πλάι. Η οπτική γωνία που έχει επιλεγεί δεν κάνει ορατό το πρόσωπο της γυναίκας, αφού η εικόνα τελειώνει στο δεξί μαστό με προεξέχουσα τη θηλή επιτείνοντας τον ερωτισμό του έργου. Το σκοτεινό υπόβαθρο σε φαιούς τόνους κάνει οπτική αντίθεση με τη λευκή στιλπνή επιδερμίδα και τα άσπρα μαλακά υφάσματα».

Το έργο ήταν παραγγελία (1866) ενός κοσμοπολίτη Τουρκο-Αιγύπτιου διπλωμάτη ονόματι Καλίλ-Μπέι, ο οποίος τον είχε στο μπάνιο του πίσω από πράσινη κουρτίνα. Προτού όμως τον πουλήσει, ο Κουρμπέ αφαίρεσε το κομμάτι του καμβά που απεικόνιζε το κεφάλι του γυναiκείου σώματος, για να προστατεύσει – όπως πολλοί εικάζουν – το μοντέλο, λόγω της ασυνήθιστης για την εποχή εκείνη προκλητικότητας του θέματος, ενώ δεν είναι λίγοι κι εκείνοι οι ειδικοί και ιστορικοί που αμφισβητούν την ορθότητα αυτής της εκδοχής της ιστορίας, θεωρώντας πως δεν υπήρξε ποτέ αποκοπή κομματιού από τον καμβά.

Μοντέλο για τον πίνακα ήταν η τότε Ιρλανδέζα ερωμένη του εξίσου μεγάλου Αμερικανού ζωγράφου και φίλου του Κουρμπέ, Τζέιμς Ουίστλερ. Το όνομα αυτής Τζοάνα Χίφερναν, η οποία μάλιστα είχε ποζάρει άλλες τέσσερις φορές για τον Κουρμπέ, ενώ φημολογείται ότι αποτέλεσε την αφορμή για να τα «σπάσουν» οι δύο άντρες.

Τελευταίος ιδιοκτήτης του πίνακα ήταν ο ψυχαναλυτής Ζακ Λακάν που τον αγόρασε το 1955 σε δημοπρασία για 1,5 εκατομμύριο γαλλικά φράγκα. Μετά το θάνατό του, το 1981, το γαλλικό υπουργείο Οικονομίας διευθέτησε τον φόρο κληρονομιάς με ειδικό νομοσχέδιο, μέσω της αγοράς του συγκεκριμένου πίνακα, μια πράξη που ολοκληρώθηκε το 1995. Έκτοτε ο πίνακας αυτός ανήκει και εκτίθεται στο Μουσείο Ορσέ.

Λέγεται μάλιστα πως ο Λακάν τον είχε τοποθετήσει πίσω από το γραφείο του, έχοντάς τον καλύψει με άλλο έργο του μεγάλου σουρεαλιστή ζωγράφου Αντρέ Μασόν.

Ο πίνακας επανήλθε στην επικαιρότητα προσφάτως, έπειτα από την εμφάνιση Γάλλου συλλέκτη έργων τέχνης, ο οποίος θέλει να μείνει ανώνυμος και υποστηρίζει ότι έχει στην κατοχή του το κομμάτι καμβά που είχε αποκοπεί και απεικονίζει το κεφάλι της Τζοάνα Χίφερναν.

Διατείνεται ότι το είχε αγοράσει από έναν αντικέρ στις αρχές του 2010 έναντι 1.400 ευρώ. Ο έμπορος μάλλον δεν είχε συναίσθηση του τι είχε στην κατοχή του και είχε παραπετάξει τον πίνακα ανάμεσα σε παλιά αντικείμενα και έπιπλα.

Ο ειδικός στον Κουρμπέ Ζαν-Ζακ Φερνιέ μελέτησε τον πίνακα και εντόπισε πολλές τονικές ομοιότητες με την «Προέλευση του κόσμου», πράγμα που τον κάνει να πιστεύει πως ενδεχομένως να πρόκειται για το χαμένο «συμπλήρωμα» του έργου.